Tại sao không nên mượn xe bạn bè hay thậm chí người nhà để lái ?
Tới Mỹ và Canada (hai xứ này thực ra gần như một vậy) và rộng hơn chút nữa là Châu Âu, an toàn tính mạng và sự độc lập trên các phương diện của cuộc sống là cực kỳ quan trọng. Rất nhiều người VN mình qua rồi mượn xe bạn bè chạy đi đây đi đó. Thực tình mà nói đây chưa bao giờ là ý kiến hay và phía sau nó có lý do xác đáng nhưng khá tế nhị mà nhiều khi sẽ không thể hiểu được.
Bạn bè hay thậm chí anh chị em ruột mình sống ở đây lâu năm, họ tích luỹ credit (tạm gọi là điểm tích luỹ tốt) về an toàn giao thông, qua đó họ được mua bảo hiểm xe ô tô giá thấp nhất có thể (tầm khoảng ~ 1000 USD/ năm-xe tuỳ theo gói). Khi xe mang tên họ bị gây tai nạn, lớn hay nhỏ, đều sẽ có thông tin công khai và các hãng bảo hiểm đều sẽ tra ra ngay được. Theo đó ngay năm sau và có thể trong vòng 4-7 năm tới (tuỳ theo tính chất của tưng tai nạn), tiền bảo hiểm xe hàng năm sẽ tăng lên theo cấp số nhân, ví dụ có thể lên gâp rưỡi, gấp đối hay thậm chí gấp ba.
Tới hãng bảo hiểm nào cũng sẽ có giá gần như nhau cả do họ có thông tin trên mạng ngay nên anh sẽ không có lựa chọn nào khác là “ngậm bồ hòn” mà mua thôi. Lý do nữa là nếu anh lái xe gây tai nạn hoặc gián tiếp là xe mang tên anh gây tai nạn (lớn hay nhỏ, ví dụ chỉ cần lùi ẩu tông xe bên cạnh trong bãi đỗ mà bị đồng nghiệp hay lãnh đạo nhìn thấy), thì việc làm (job) của anh sẽ bị ảnh hưởng gián tiếp, họ không nói ra nhưng ví dụ sẽ không gia hạn tiếp HĐ chẳng hạn, hoặc giao cho it việc đi hay cơ hội thăng tiến sẽ bị cản trở… Đi xin việc mà có bằng lái xe đã có lịch sử tai nạn thì hồ sơ sẽ bị xếp ra dãy cuối, thậm chí sẽ bị loại luôn- đó là thực tế (họ tra ra ngay lập tức khi sàng lọc). Bằng lái xe bên này rất quan trọng, đại đa số được dùng như chứng minh thư của xứ mình vậy.
Các lý do tóm lược trên làm cho người đưa xe cho bạn chạy ở xứ này sẽ lo “ngay ngáy”, ăn chả ngon, ngủ chả yên (dù miệng họ sẽ nói là “OK không sao đâu, dễ mà hay là cứ thoải mái chạy đi”…) . Bài học về trường hợp này nhiều rồi cho nên lời khuyên ở đây là ‘Không bao giờ nên mượn xe để lái ở Mỹ và Canada hay rộng hơn nữa là Châu Âu’, nếu mình không phải dân sống ở đây đủ lâu. Rủi mà có “ạc xi đèn” (accident) thì thôi rồi.
Lên Kế hoạch cụ thể:
Khi đi du lịch hoặc công tác nếu dự kiến sẽ thuê xe tự lái thì cần lên KH cụ thể để còn chuẩn bị chu đáo, tránh việc lên máy bay rồi mới “à, hay là chúng mình thuê xe nhỉ…” hay “ôi anh quên bằng lái ở gác bếp rồi em ơi !!!”. Cần lên KH chu đáo vì nếu thuê xe rồi mà chậm trả thì sẽ bị phạt kha khá (nếu không gia hạn kịp thời), nếu cắt ngắn thời gian thì cũng lại bị thiệt lại kha khá. Một điểm quan trọng là tính xem mình có bao nhiêu người đi trên xe, bao nhiêu vali to, nhỏ…để còn tính thuê loại xe nào cho phù hợp. Xe to thì tiền cao, xe nhỏ sẽ rẻ hơn. Nếu gia đình bạn có 2 vali to trở lên thì nên thuê xe sedan “full size” hoặc tối thiểu cũng là loại tầm trung “sedan intermediate”, còn an toàn hơn thì cứ làm cái 7 chỗ cho chắc, chất được vô khối. Xe bên này chủng loại đa dang, sẽ rất dễ chọn lựa. Chú ý: lỡ có đặt xe nhỏ thì tới sân bay vẫn có cơ hội đổi ra xe to hơn, dĩ nhiên có thể có chút rủi ro nho nhỏ là nhỡ đâu hôm đó xe to không có sẵn chẳng hạn.
Cần có gì để thuê được xe ?
Dĩ nhiên là bạn cần tiền !!! tiền mặt sẽ không được chấp nhận (dù có đưa cho họ cả cục tiền to), họ sẽ chỉ chấp nhận thẻ tín dụng (visa hay master card đều OK cả), lưu ý là thẻ tín dụng nhé không phải thẻ debit card. Thẻ debit được chấp nhận nhưng chỉ khi trả xe, trả tiền thôi. Thẻ tín dụng nên là loại kha khá tý (ý ở đây là đừng dùng loại hạn mức có 10- 30 triệu). Cách ước tính đơn giản nhất là sẽ mất tầm 80-100 USD/1 ngày thuê 24 h, nên thuê 10 ngày thì thẻ sẽ phải có hạn mức >> 1.000 USD. Lưu ý, thẻ tín dụng của ngân hàng nào ở Việt Nam cũng đều có thể được chấp nhận cả. Thuận nhất là thẻ loại hạn mức tầm 5000 USD/ tháng trở lên.
Bằng lái xe là điều kiện thứ 2 dĩ nhiên phải đáp ứng (xem chi tiết phía dưới).
Thuê xe ở đâu ?
Có nhiều hãng xe để thuê, từ Enterprise- rent a car, AVIS, BUDGET, DISCOUNT…. Tất cả đều có bố trí ở trong các sân bay quốc tế và nội địa nhằm thoả mãn nhu cầu thuê khi hạ cánh, đi xong quay lại sân bay để đi tiếp hoặc trở về nhà. Lưu ý là ‘Tây’ họ thuê xe rất phổ biến khi đến các nơi khác chơi hay làm việc. Họ sẽ tới sân bay, gửi xe ở đó vài ngày, tuần… rồi bay đi, tới nơi khác họ thuê xe để lái, sau đó về lại sân bay cũ, lấy xe rồi lái về nhà.
Khi tới sân bay, chú ý một chút sẽ thấy ở gần các biển chỉ dẫn gần với chỗ nhận hàng lý, sẽ có chữ “Rent a car” (hoặc Car rental. Theo đó tìm rất dễ, cứ theo mũi tên là đi tới liền. Khu vực này cơ bản sẽ sát ngay sân bay hoặc nằm trong khu hạ tầng sân bay.
Hình thức thuê:
-Thuê có thể thuê theo ngày, tối thiểu là 1 ngày, thuê vài ngày, thuê tuần, tháng. Thuê theo tuần và tháng ở Mỹ rẻ hơn nhiều.
Lưu ý quan trọng khi lựa chọn các options khác nhau khi làm HĐ thuê được nêu dưới đây:
-Thiết bị thuê kèm theo (cái gì nên, cái gì không nên thuê):
Thông thường (tuỳ theo hãng) họ sẽ mời thuê thêm 4 thứ: Radio vệ tinh; Green house Gas emission offset, Ghế trẻ em, GPS.
-Radio vệ tinh; Green house Gas emission offset theo tôi không cần thuê, phí tiền, riêng về Ghế trẻ em thì có một chú ý quan trọng về luật (ví dụ Canada): Nếu con/cháu còn nhỏ- tuổi ít hơn 9, nặng ít hơn 36 kg, thấp hơn 1,45 m (1 trong 3 yếu tố) thì bắt buộc phải thuê thêm child seat. Tốt nhất la check luôn với công ty cho thuê lúc thuê.
-GPS thì sao ? nếu đi quen thì dùng Google maps trên điện thoại nhưng bạn phải có 3G liên tục, có nghĩa là phải có SIM và số ĐT thuê bao ở bên này và phải đảm bảo không tự nhiên bị hết 3G (do hạn mức thuê ít quá). Lý do là đang lái mà 3G/4G hết đường không được chỉ nữa. Sẽ nguy to nếu đang lái trong downtown của TP lớn như Toronto, Vancouver hay San Francisco, New York…
Một vấn đề quan trọng là nếu dùng Google maps của điện thoại thì cần có 1 cái giá để gắn điện thoại lên kính hoặc taplo phía trước tay lái chứ vừa lái vừa cầm ĐT là vi phạm luật lại dễ gây tai nạn. Bên này dân họ thấy mình vừa lái vừa xem ĐT có thể họ gọi báo luôn 911, lát sau là có xe cảnh sát trờ tới phía sau hoặc chặn phía trước. Thêm nữa là cầm điện thoại hay để dưới học bên cạnh rất mất an toàn, khó nhìn rõ. Cái giá đó cầm ở VN đi cũng được mà mua bên này cũng được, siêu thị có, tôi mua cái rẻ có 15 USD.
Tư vấn của tôi: Nếu mình mới thì nên thuê luôn GPS của họ, cũng không quá đắt, tầm 8-9 USD/ ngày nhưng an toàn, bảo đảm hơn, mình cũng có thuê liền liền đâu. Lưu ý thêm: có một số xe có luôn GPS đính kèm theo xe (gọi là Navigator)- đặc biệt là xe sang sang tý, nên bạn cần check kỹ không lại phí tiền vì có rồi mà còn thuê thêm.
Bảo hiểm và các miễn trừ trách nhiệm nếu hỏng xe, xước, mất xe, tai nạn:
-Giá thuê xe họ báo sẽ là giá flat, có nghĩa là chưa bao gồm: Bảo hiểm tai nạn cho người lái và hành khách, thuế, phí các loại, Dịch vụ trợ giúp đặc biệt dọc đường, Quyền miễn trừ toàn bộ tiền sửa chữa nếu va quệt, xước, tai nạn (một loại bảo hiểm thân vỏ xe). Tôi viết nôm na theo tiếng Việt cho dễ hiểu.
-Thuế và phí thì bắt buộc, mình phải chấp nhận rồi nên miễn bàn. Phí có vài loại, thuế cao thấp tuỳ theo bang mình thuê. Nên mua luôn cả Bảo hiểm và Quyền miễn trừ toàn bộ tiền sửa chữa nếu va quệt, xước, tai nạn. Riêng dịch vụ cứu trợ dọc đường thì theo tôi không cần mua. Lý do là xe cho thuê bên này toàn xe mới, lốp mới, đường lại tốt nên hiếm bị hỏng hóc lắm.
-Tuy nhiên cần hỏi kỹ và ghi ra số ĐT trợ giúp khi cần (ví dụ xe hỏng hóc hoăc có vấn đề gì cần trợ giúp), họ sẽ tới rất nhanh để hỗ trợ.
-Tuyệt đối không nên tiếc chút tiền mua bảo hiểm, vì không có bảo hiểm là phạm luật. Trừ khi bạn đã tham gia một chương trình bảo hiểm nào đó khác khi travel (ví dụ thẻ tín dụng cao cấp chẳng hạn, có cover luôn bảo hiểm và Quyền miễn trừ toàn bộ hư hỏng của xe), còn lại thì nên mua nhé.
-Cách ước tính đơn giản: Khi đặt qua website, giá flat là 500 USD thì khi thêm bảo hiểm, thuế và Quyền miễn trừ nên trên, giá sẽ lên gấp đôi.
Bằng lái Việt Nam sử dụng được không ?
Bằng nhựa cứng của Việt Nam, do có in cả tiếng Anh nên được chấp nhận, nếu họ chưa nhìn ra là có tiếng Anh thì chỉ cho họ. Không cần thiết phải có và mang theo Bằng lái xe quốc tế nhưng nếu có thì cũng cứ mang đi cho chắc ăn. Tóm lại, bằng nhựa cứng là ok, tôi chưa bao giờ bị hỏi bằng LX quốc tế. Một điểm thứ 2 là chỉ cầm bằng lái xe quốc tế đi mà không có bằng nhựa đi thì có thuê được xe không ? Điểm này tôi không dám chắc (có rủi ro đấy nhé), tốt nhất là nếu có thì cầm cả hai đi còn không thì “lận lưng” cái bằng nhựa cứng là OK. Một vấn đề nữa là anh chị em nhập cư cầm bằng lái xe VN qua thì thông thương chỉ được chạy 90-180 ngày (tuỳ chính sách từng bang), sau đó thì sẽ phải có bằng ở xứ này mới được chạy. Dĩ nhiên chaỵ chả ai họ hỏi và đi thuê xe cũng không ai biết nhưng rủi mà xảy ra việc gì đó thì lúc đó cảnh sát họ truy tới cùng thì rắc rối lớn lắm.
Những ai được lái xe?
Vợ/ Chồng hoặc partner là người địa phương (Mỹ, Canada) thì nghiễm nhiên được lái xe khi chồng hay vợ đứng tên thuê xe với điều kiện: Phải có bằng lái xe hợp lệ (xem phần Bằng lái). Không cần phải hỏi và không cần ghi thêm giấy tờ gì cả. Nếu con hay bạn đi cùng xe muốn lái thì phải đăng ký với họ ngay từ lúc thuê, người đó phải trình diện khi bạn ký HĐ thuê xe và phải trả phí tầm 5-10 USD/ ngày thuê- họ sẽ áp luôn cho toàn bộ thời gian thuê. Họ sẽ yêu cầu người đó trình diện và xuất trình bằng lái để kiểm tra. Một số hãng yêu cầu người lái thêm đó phải có thẻ tín dụng nữa (ví dụ hãng Enterprise).
Trả xe ở đâu?
Thuận tiện và rẻ nhất là thuê ở đâu trả đúng ở đó. Nếu trả ở nơi khác cũng Ok nhưng tiền sẽ rất đắt vì họ sẽ phải thuê 1 người khác lái xe về hoặc vận chuyển xe bằng container về. Ví dụ thuê ở sân bay San Francisco thì nên trả xe tại đó luôn vì sẽ đỡ công bạn mình đưa ra sân bay hoặc đỡ tốn tiền taxi.
Tiếng Anh quan trọng như thế nào khi lái xe ở xứ này ?
Tiếng Anh ngon lành, tự tin chỉ là một trong vô số yếu tố để có thể lái được xe bên xứ này. Tuy nhiên, tốt nhất là phải ở mức nghe được các chỉ dẫn của GPS hoặc Google maps (xem thêm phía dưới). Lý do cần nghe được chỉ dẫn là đường sá bên này rất phức tạp, chả ai nhớ được, nhất là mình lái vào các TP lớn, lơ mơ cái là đi lộn ngay, luống cuống dễ gây tai nạn hoặc tạo các hệ lụy. Chỉ dẫn của GPS hoặc Navigator system gắn trên xe hoặc Google maps bên này rất rõ ràng, dễ nghe và kịp thời nhưng cũng phải có khả năng nghe ở mức hiểu đúng nghĩa họ nói và đọc được biển chỉ dẫn trên đương thì mới có thể yên tâm để lái được. Nếu còn có tý hạn chế về ngôn ngữ mà vẫn “máu lái” thì tốt nhất là có thể vài ngày đầu trong gia đình có ai tiếng Anh tốt nên ngồi ghế kế bên mình để hỗ trợ tiếng Anh. Lưu ý: phải phối hợp tốt với ‘trợ lý ngôn ngữ’, đi nhầm thì sửa (hệ thống sẽ tự chỉnh lại cho mình, coi như đi vòng tý ), tránh hoang mang.
Hai T. Nguyen