Hàng nghìn trẻ em Ukraine đang bị ép vào một hệ thống được thiết kế để biến chúng thành người Nga.
Nga đã sử dụng nhiều chiến thuật khác nhau để đưa trẻ em Ukraine vào lãnh thổ do nước này kiểm soát.
Trẻ em sống trong cơ sở chăm sóc tập trung bị trục xuất dưới vỏ bọc sơ tán, trong khi những đứa trẻ khác bị tách khỏi gia đình trong các trại lọc. Trong nhiều trường hợp, các gia đình gửi con cái đến các trại trên lãnh thổ bị chiếm đóng để ẩn náu khỏi chiến tranh – sau đó liên lạc bị cắt đứt và chúng biến mất.
Trí tuệ nhân tạo đang được triển khai để tìm kiếm trẻ em và các cơ sở giam giữ chúng, đường dây nóng kết nối các báo cáo với cảnh sát và các thành viên gia đình đã vượt biên sang Nga để đưa trẻ em trở về.
Nhưng hầu hết trẻ em đều phải vào 'trại cải tạo', được nhận làm con nuôi bất hợp pháp vào các gia đình Nga hoặc bị thất lạc.
Việc Nga cưỡng bức trục xuất và nhập tịch trẻ em Ukraine đã được các nhà điều tra Liên Hợp Quốc mô tả là tội ác chiến tranh và khiến Tòa án Hình sự Quốc tế phải ban hành lệnh bắt giữ vào tuần trước đối với Tổng thống Vladimir Putin và Maria Lvova-Belova, Ủy viên về Quyền Trẻ em của nước này.
'Phải có người bảo vệ thực hiện cuộc hành trình này'
Lyudmila Motychak là một trong những phụ huynh đã vượt qua lãnh thổ bị chiếm đóng để tìm con mình.
Vào tháng 11, cô lên một chuyến phà tới Crimea do Nga chiếm đóng, băng qua Kherson để đưa cô con gái 15 tuổi Anastasia trở về. Thời gian không còn nhiều.
Một tháng trước đó, giám đốc trường đại học của Anastasia đã thuyết phục Motychak gửi con gái bà đến một trung tâm chăm sóc sức khỏe ở Crimea, nơi cô có thể nghỉ ngơi và tìm nơi ẩn náu sau chiến tranh. Cô ấy tỏ ra nghi ngờ, nhưng “đạo diễn đã rất thuyết phục” và Motychak cuối cùng đã phải làm theo sau khi thấy các học sinh khác ra đi và trở về an toàn.
Mọi chuyện không diễn ra như kế hoạch.
Motychak nói với Euronews: “Đầu tiên, họ nói rằng các sinh viên sẽ không ở lại quá hai tuần. “Sau đó, họ bắt đầu hoãn ngày… họ nói, 'đừng lo, họ sẽ quay lại vào cuối tháng 10, rồi tháng 11… thậm chí muộn hơn.”
Sau đó, đạo diễn nói với Motychak rằng cô ấy phải đích thân đón Anastasia. Ngay sau khi quân Ukraine chiếm lại Kherson, mọi liên lạc giữa người mẹ và giám đốc đều bị cắt đứt. Nhìn lại, cô cho rằng giám đốc đang làm việc với Nga và bỏ trốn khi quyền kiểm soát đổi chủ.
Motychak sợ hãi nên vẫn giữ liên lạc với Anastasia qua Telegram.
Cô đã liên hệ với các tổ chức để được giúp đỡ. Trong khi đó, Anastasia đã được chuyển đến bệnh viện sau khi mắc bệnh thủy đậu, điều mà Motychak cho rằng đã cứu Anastasia khỏi bị đưa đến Nga. Cuối cùng, hai mẹ con đã được đoàn tụ.
Laura Mills, Nhà nghiên cứu ứng phó khủng hoảng tại Tổ chức Ân xá Quốc tế, cho biết qua điện thoại: “Sự hiểu biết của chúng tôi… là [những đứa trẻ] cần phải có người được phép đưa đón chúng đi cùng về mặt thể chất”. “Theo như chúng tôi biết thì phải có người bảo vệ thực hiện cuộc hành trình này.”
Việc di chuyển tới hàng nghìn km—và cuối cùng vào vùng được coi là lãnh thổ của kẻ thù—là nguy hiểm, tốn kém và rủi ro. Nhưng rào cản đầu tiên thường là không biết phải tìm ở đâu.
Mills tiếp tục: “Chúng tôi đang ủng hộ việc có một số loại hệ thống truy tìm gia đình… gánh nặng không nên đặt lên vai những người giám hộ ở Ukraine trong việc tự mình tổ chức toàn bộ cuộc hành trình”. “Ngoài ra, tôi chưa đề cập đến việc họ phải tự mình đi tìm bọn trẻ.”
'Đổi tên, hộ chiếu mới, nhận con nuôi bất hợp pháp'
Đường dây nóng 116000 , NGO Magnolia , Save Ukraine , cổng thông tin trang web Children of War và những tổ chức khác đều đang làm việc với chính quyền địa phương để báo cáo và theo dõi trẻ em mất tích. Nhưng có những hạn chế đối với những gì họ có thể đạt được từ bên ngoài.
Mills giải thích: “Thông thường, thông qua các tình nguyện viên hoặc những người khác, họ biết được nơi ở của người [mất tích] này và sau đó giúp họ liên lạc”. “Nó không được tổ chức bởi nhà nước Nga hoặc các cơ quan bảo vệ trẻ em… lý tưởng nhất là bạn có mối liên hệ giữa chính phủ với chính phủ để họ nói 'được rồi, đây là tất cả trẻ em đã vượt biên sang Nga trong thời gian này' và đưa ra tất cả các thông tin cần thiết.” thông tin họ có… nhưng kiểu trao đổi thông tin đó không xảy ra.”
Nga đang coi việc nhận con nuôi là hành động nhân từ và phát tán video về trẻ em Ukraine trong các trại cải tạo thông qua các kênh truyền thông xã hội. Những đứa trẻ thường hát quốc ca Nga hoặc mang theo lá cờ của nước này.
“Thay đổi tên, hộ chiếu mới, nhận con nuôi bất hợp pháp... họ đang tiếp thị điều này và thực sự sử dụng nó để tuyên truyền, [nói] họ đang cứu những đứa trẻ này và cho chúng một cuộc sống ở Nga,” Aagje Ieven, Tổng thư ký Tổ chức Trẻ em Mất tích Châu Âu, nói qua điện thoại.
'Đây là một hệ thống hậu cần phức tạp có một số yếu tố quân sự hóa'
Trớ trêu thay, tuyên truyền của Nga lại được sử dụng để vạch ra vị trí của những đứa trẻ này.
Đại học Yale và chương trình Quan sát Xung đột của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã công bố một báo cáo sâu rộng, phần lớn lấy từ tài liệu nguồn mở như các bài đăng, ảnh và ấn phẩm trên mạng xã hội do chính các quan chức chính phủ Nga phát hành.
Nathaniel Raymond, Giám đốc Điều hành của Phòng thí nghiệm Nghiên cứu Nhân đạo Yale, cho biết qua điện thoại: “Chúng tôi [đã dịch] tất cả những gì các quan chức địa phương nói về việc chuyển tiền của họ… họ đang thực hiện việc đó một cách công khai”.
Nghiên cứu đã xác định chính xác 43 trung tâm trải dài đến Siberia và Magadan.
“Chúng tôi cho rằng số lượng cơ sở cao hơn đáng kể so với 43… đây là một hệ thống hậu cần phức tạp có một số yếu tố quân sự hóa”, Raymond nói thêm. “Nó phân tán, đa dạng và cực kỳ rộng lớn về phạm vi địa lý.”
'Kế hoạch biến trẻ em Ukraine thành trẻ em Nga'
Thông thường, có lệnh cấm nhận con nuôi trong thời chiến để tìm kiếm và kết nối lại các thành viên trong gia đình.
Nhưng cái gọi là trại cải tạo bắt đầu xuất hiện vào năm 2014, sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea - một động thái bị cộng đồng quốc tế coi là bất hợp pháp.
Sau đó vào mùa xuân năm ngoái, nước này đã nới lỏng các quy định về nhận con nuôi và quốc tịch để tạo điều kiện dễ dàng hơn cho công dân Nga nhận trẻ em Ukraina mà không cần sự chăm sóc của cha mẹ và cấp cho chúng quyền công dân, báo hiệu khả năng tăng tốc trong chính sách của nước này.
Tổ chức Trẻ em Châu Âu mất tích cũng nhận thấy ngay sau đó rằng chương trình giảng dạy ở các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng đã được chuyển sang chương trình giảng dạy bằng tiếng Nga.
Ieven nói: “Tất cả những điều khác nhau đó bắt đầu chỉ ra kế hoạch biến trẻ em Ukraine thành trẻ em Nga”.
Việc ép buộc nhận con nuôi có nguy cơ cản trở khả năng quay trở lại Ukraine - cả hiện tại và lâu dài.
Mills nói: “Họ sẽ bị tước bỏ bản sắc dân tộc và điều đó rõ ràng là vi phạm luật pháp quốc tế”. “Các dự luật nhận con nuôi đã được phía Nga thông qua nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho quyền công dân và nhận con nuôi vào các gia đình Nga… có nguy cơ rất lớn là [những đứa trẻ] sẽ biến mất không dấu vết trong xã hội Nga.”
Tác động có thể là vĩnh viễn.
“Đó là một cách đánh cắp một thế hệ,” Ieven nói. “Nếu bạn không thể chinh phục được họ, bạn sẽ biến họ thành người Nga”.
Cuộc phỏng vấn với Lyudmila và Anastasia Motychak được giải thích bởi Salvatore Del Gaudio, Giáo sư Ngữ văn và Ngôn ngữ học Slav tại Đại học Salerno, qua Zoom.
Theo: EURONEWS