Khủng hoảng kinh tế và những dấu hiệu lung lay của chế độ Putin
Nền kinh tế Nga đang trải qua giai đoạn khủng hoảng nghiêm trọng chưa từng có, với nhiều dấu hiệu bất ổn ngày càng sâu sắc trong cả hệ thống tài chính và xã hội.
Những quyết sách kinh tế sai lầm của Vladimir Putin, cùng với các biện pháp trừng phạt từ phương Tây, đã đẩy đất nước vào một vòng xoáy suy thoái khó kiểm soát, đe dọa trực tiếp đến sự tồn vong của chế độ hiện tại.
1. Sai lầm trong chiến lược kinh tế và hậu quả nghiêm trọng
Chính sách kinh tế theo mô hình Keynes của chính quyền Putin, với định hướng chi tiêu công mạnh mẽ và duy trì lãi suất thấp nhằm kích thích nền kinh tế, đã thất bại trước áp lực từ bên ngoài. Thực tế, chính sách này đã tạo ra những hệ lụy ngược:
Thị trường bất động sản suy sụp nghiêm trọng với chính sách cho vay thế chấp lãi suất thấp 7% (trong khi lạm phát thực tế lên đến 27%) đã khiến các khoản vay thế chấp chiếm tới 40% tổng danh mục cho vay ngân hàng. Khi bong bóng vỡ, giá nhà đất giảm mạnh 50%, nợ xấu tăng vọt, đẩy các ngân hàng khu vực - chiếm 40% thị phần - đến bờ vực phá sản.
Ngành xây dựng rơi vào khủng hoảng do tình trạng phát triển ồ ạt trong thời kỳ bùng nổ, khiến các nhà đầu tư bất động sản không thể hoàn trả các khoản vay, gây ra hiệu ứng domino trong toàn ngành. Điều này không chỉ tác động đến ngành xây dựng mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị trường lao động và các lĩnh vực kinh tế liên quan.
2. Tác động lan rộng dẫn đến suy thoái toàn diện
Cuộc khủng hoảng không chỉ giới hạn trong lĩnh vực bất động sản mà đã lan rộng ra toàn bộ nền kinh tế:
Thị trường chứng khoán rơi tự do với cổ phiếu của các tập đoàn lớn như Gazprom, Ozon và RUSAL đồng loạt sụt giảm mạnh, lần lượt 16,7%, 23,7% và 23,8% chỉ trong một tháng.
Hiện tượng này phản ánh rõ nét sự mất niềm tin của giới đầu tư vào triển vọng kinh tế Nga.
Lạm phát vượt tầm kiểm soát khi giá cả hàng hóa thiết yếu tăng chóng mặt.
Điển hình như giá khoai tây tăng 80% trong năm nay, trong khi giá ô tô dự kiến sẽ tăng thêm 20% trong năm tới.
Đồng rúp đã ba lần mất giá trên 10% trong vòng một tháng, đặt chính phủ Nga trước hai lựa chọn khó khăn: hoặc chấp nhận phá giá tiền tệ thêm 22-35%, hoặc cắt giảm mạnh chi tiêu công - cả hai phương án đều sẽ làm trầm trọng thêm các vấn đề xã hội.
Ngân sách quốc gia lâm nguy khi dự toán dựa trên giá dầu 72 USD/thùng không còn khả thi trong bối cảnh giá dầu giảm và nguồn cung toàn cầu tăng. Điều này làm suy yếu nghiêm trọng nguồn thu chính của quốc gia và hạn chế khả năng hỗ trợ phục hồi kinh tế.
3. Sự cô lập về mặt chiến lược và thiếu vắng hỗ trợ quốc tế
Nga ngày càng bị cô lập trên trường quốc tế. Ngay cả Trung Quốc - đối tác chiến lược lớn nhất còn lại - cũng đang đối mặt với những thách thức kinh tế nội tại nghiêm trọng, bao gồm tỷ lệ thất nghiệp thanh niên cao (18%) và thị trường bất động sản đình trệ.
Hơn nữa, Bắc Kinh không sẵn sàng chấp nhận rủi ro bị phương Tây trừng phạt để hỗ trợ Moskva, bởi lợi ích thương mại của họ với Hoa Kỳ và châu Âu vẫn chiếm ưu thế (trên 60% tổng kim ngạch thương mại).
4. Hệ lụy xã hội và sự suy giảm tính chính danh
Khủng hoảng kinh tế đang làm suy yếu nghiêm trọng cam kết ổn định kinh tế mà Putin đã hứa hẹn với người dân Nga:
Làn sóng bất mãn dâng cao khi chi phí sinh hoạt tăng vọt, trong khi tiền lương không theo kịp lạm phát và tình trạng thất nghiệp lan rộng. Chỉ tính riêng năm 2024, đã có hơn 130.000 người mất việc tại 457 doanh nghiệp.
Khế ước xã hội bị phá vỡ khi Putin không còn duy trì được lời hứa về ổn định và tăng trưởng kinh tế. Điều này khiến cả người dân và giới tinh hoa bắt đầu đặt câu hỏi về tính chính danh của chế độ hiện tại.
5. Bài học lịch sử và bóng ma sụp đổ
Lịch sử thế giới đã nhiều lần chứng kiến sự sụp đổ của các chế độ độc tài bắt nguồn từ khủng hoảng kinh tế. Tình hình hiện tại của Nga gợi nhớ đến nhiều tiền lệ tương tự, từ sự tan rã của Liên Xô năm 1991 đến các cuộc khủng hoảng ở Nam Tư và Zimbabwe.
Tương lai bất định của nước Nga
Cuộc khủng hoảng kinh tế đã vượt ra ngoài phạm vi tài chính, trở thành một thách thức toàn diện đe dọa cả hệ thống chính trị và xã hội Nga.
Nếu không có những cải cách căn bản và triệt để, chế độ Putin có nguy cơ rơi vào vòng xoáy khủng hoảng không lối thoát, mở đường cho những biến động chính trị sâu sắc trong tương lai gần.